Bir blockchain oracle, blok zincirlerini dış dünyaya bağlayan ve onlara zincir dışı veriler sağlayan bir altyapı parçasıdır.
Yalnızca blok zinciri içerisinde meydana gelen olayları gören düğümlere sahip deterministik bir blok zincirine gerçek dünya verilerini besleme sorununu çözerler.
Blockchain Oracle'ları Ne Yapar?
Blockchain oracle'ları, akıllı sözleşme becerilerinin çoğalmasında önemli bir bileşendir. Esasen, zincir dışı ve zincir üstü alem olmak üzere iki "dünya" arasında bir köprü görevi görürler.
Web3 ve DeFi çağında, akıllı sözleşmeler her uygulamanın farklı gereksinimlere sahip olduğu şekilde sayısız alanda farklı şekillerde kullanılıyor.
Bazen bu gereksinimler düğümlerin yalnızca zincir içi verileri işleyebildiği blok zinciri ağları için zorluklar teşkil eder. Verilerin kaynağı veya veri değişkenleri blok zincirinin dışından geliyorsa ve sürekli değişiyorsa ne olur?
Bir oracle'ın devreye girdiği yer burasıdır — bir kahin kullanarak, blok zincirleri güvenilir sonuçlar üretmek için dışarıdan gelen verileri, yani zincir dışı verileri işleyebilir.
Uygulamada, zincir dışı verileri deterministik blok zincirlerine besleyen bir varlık — düğümlerin aynı işlem sırasını ürettiği blok zincirleri — "oracle" olarak adlandırılır.
Blockchain Oracle Türleri
"Oracle", çeşitli farklı varlıklar için kullanılan genel bir terimdir ancak çalışma şekilleri bakımından farklılık gösterirler. Aslında, birçok blockhain oracle türü bulunur.
Donanım ve yazılım oracle'ları
Şu anda kullanılan blockchain oracle'ların farklı türleri arasındaki önemli bir fark, işleyebildikleri verilerdir. Farklı gereksinimler, bir blok zinciri için farklı veri kaynaklarını belirler ve bunların kendileri sürekli güncellenen bir kripto para piyasası veya diğer dijital kaynaklar kadar basit değildir.
Bazı oracle'lar, özellikle dijital olmayan zincir dışı verilerle ilgilenmek için tasarlanmıştır; örneğin, hareket sensörlerinden gelen okumalar. Bunlara donanım oracle'ları denir çünkü tam olarak bunu yaparlar — verileri çıkarmak ve blok zincirine beslemek için farklı donanım veya bilgisayar çevre birimlerine bağlanmak. Bunu Nesnelerin İnterneti (IoT) sensörleri ve radyo frekansı tanımlama (RFID) etiketleri aracılığıyla yaparlar.
Blockchain oracle'ının "geleneksel" görüntüsü bu nedenle yazılım oracle'larına atıfta bulunur. Bunlar dijital kaynaklardan veri toplar. Diğer yandan güvenlik açısından bakıldığında, böyle bir varlığı ele geçirmek yazılım oracle'ına kıyasla daha zor olduğu için blok zinciri kurulumunda donanım oracle'ı kullanmak daha güvenlidir.
Gelen ve Giden Oracle'lar
Oracle çalışmasındaki başka bir ayrıntı, "köprü" olan durumlarından gelir. Köprüler her iki uçtan da geçilebilir ve bu nedenle veriler blok zincirinden "gerçek dünyaya", dışarıdan blok zincirine geçişi kadar kolay bir şekilde geçebilir.
Oracle'lar bu nedenle bu veri akışının yönüne bağlı olarak "gelen" veya "giden" olabilir. Örneğin bir işlrm kurulumu akıllı bir sözleşme talep ederse, gelen bir oracle piyasadan belirli bir emir türünün ne zaman verileceğine karar verecek verileri besleyebilir. Buna karşılık, giden bir oracle ise dış varlıklara blok zinciri veri değişiklikleri hakkında bilgi verir.
Merkezi ve Merkeziyetsiz Oracle'lar
Basit bir kurulumda, dışarıdan kendi başına veri aktaran bir blockchain oracle "merkezi" bir oracle olarak adlandırılır. Blockchain'de, elbette, "merkezi" kelimesi bazı istenmeyen çağrışımlar taşır ve nedensiz de değildir — değerli olan her şey tek bir yerdedir ve bu varlık bir zaaf haline gelir. Varlığın güvenliği ihlal edilirse, tek bir hata noktası görevi görür. Bu, bir blok zincirinin tek hakemi olarak hareket eden blokchain oracle'ların en büyük sorunlarından biridir — veri kaynağı yalnızca bir oracle varlığının denetleyicisine dayanır.
Merkeziyetsiz oracle'ların veya "fikir birliği oracle'larının" devreye girdiği yer burasıdır. Merkeziyetsiz oracle kurulumları, bir blok zincirinin birden fazla veri kaynağına danışmasına izin vererek blok zinciri geçerliliğinde bir bozulmaya yol açan tek bir hata noktası riskini azaltır.
2022 itibariyle belki de en iyi bilinen merkeziyetsiz oracle ağı, kendi tokeni olan LINK'in ve diğer pek çok tokenin TabTrader'da kolayca alınıp satılabileceği Chainlink'tir.
İnsan Oracle'lar
Blockchain oracle ortamlarındaki "insan" terimi, oracle'ın insan müdahalesi olmadan çalışıp çalışamayacağını ifade eder.
Bazı veri kaynakları doğası gereği özneldir; örneğin bir grup kullanıcı cevaplamak için duygusal ön yargı gerektiren soyut bir soruya yanıt verdiğinde. Burada, insan "oracle'ları", otomatik olarak toplanamayan ve belirlenemeyen bu tür karmaşık verilerin blok zincirine girmesine izin verir.
Sözleşmeye Özgü Oracle'lar
Adından da anlaşılacağı gibi, sözleşmeye özgü bir oracle, tek bir akıllı sözleşmeyle çalışmak üzere tasarlanmış bir oracle'dır. Bunun faydaları vardır — sadece bir amaç doğrultusunda tasarlanmış bir oracle, bu akıllı sözleşmenin ihtiyaçlarına tam olarak uyacak şekilde özel olarak hazırlanabilir. Diğer yandan ise bu tür oracle'ların oluşturulması ve sürdürülmesi zaman alıcı olabilir. Ayrıca, birden fazla akıllı sözleşme varsa, sözleşmeye özgü birden fazla oracle olması da gerekecektir.
Hesaplama Oracle'ları
Oracle'lar zincir dışı ve zincir içi alem arasındaki köprü görevi görmekten daha fazlasını yapabilir. Hesaplama oracle'ları verileri işler ve blok zincirine iletmeden önce hesaplamalar yapar — bir ağdaki hesaplama maliyetleri çalışmayı finansal olarak zorlayıcı hale getirecekse özellikle kullanışlı bir kullanım alanıdır. Oracle hesaplaması böylece zincir dışı hesaplamanın akıllı bir sözleşme adına güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.
Oracle Sorunu Nedir?
Yukarıda tartışılan merkezi ve merkeziyetsiz oracle'lar arasındaki fark, aslında blok zinciri dünyasında önemli bir tartışma konusudur ve "oracle sorunu" olarak bilinir.
Oracle sorunu, güvenliğe karşı yararlılıktan oluşur — "yalnızca bir tane varsa bir oracle'ın verilerinin güvenli olduğundan nasıl emin olabilirim?”
Bu bir ikilem doğurur — akıllı sözleşmeler riski ve insan hatasını ortadan kaldırmak için tasarlanmıştır ancak çalışmaları merkezi bir oracle olarak tek bir başarısızlık noktasına bağlıysa, kullanışlılıkları potansiyel olarak kolayca zayıflatılabilir.
Oracle Sorunu Nasıl Çözülür
Merkeziyetsiz oracle'lar, oracle sorununu çözmek için akıllı sözleşmelerin veri besleme araçlarını çeşitlendirerek ele geçirilme tehdidini ve ilgili güvenlik sorunlarını ortadan kaldırmaya çalışır.
Bu, Chainlink ve benzerlerinin kilit bir misyonudur — blok zincirinden bağımsız, merkezileşmenin risklerini ortadan kaldıran bir arayüz sağlar. Chainlink esasen çapraz danışılabilen merkeziyetsiz oracle'lardan oluşan dağıtılmış bir havuzdur.
Sonuç
Blockchain oracle'ları, Web3 ve DeFi altyapısının önemli bir unsurudur. Deterministik blok zincirleri tarafından desteklenen akıllı sözleşmelerde kullanılan veriler söz konusu olduğunda çevrim içi ve çevrim dışı dünya arasındaki boşluğu kapatmaktan sorumludurlar.
Oracle'lar olmadan, Web3 ve DeFi uygulamalarının büyük bir bölümü, ihtiyaç duydukları veri kaynaklarına göre çalışamaz ve bu doğrultuda oracle'lar sektörün hızlı genişlemesine katkıda bulunur.
Bununla birlikte, blockchain oracle'ları söz konusu olduğunda bazı riskler vardır ancak bunlar güvenlik konularına ve özellikle merkezi oracle'ların kötü niyetli kişilerden gelen saldırılara karşı duyarlılığına odaklanmaktadır.
Blockchain oracle'ları kripto işlemcileri için de önemlidir çünkü popüler tokenler de iç işlevlerine ek olarak DeFi'nin büyümesini ve genişlemesini kolaylaştırır.
TabTrader, en popüler borsalar aracılığıyla işlem yapmak için çok çeşitli DeFi tokenleri sunar. Başlamak için iOS, Android ve Web için TabTrader uygulamasına göz atın.
Bitcoin, kripto ve nasıl daha iyi bir işlemci olacağınız konusunda daha fazla bilgi almak mı istiyorsunuz? TabTrader Academy ihtiyacınız olan tüm bilgilere sahiptir.
